Εγχάρακτες μορφές στον ναό Παναγίας Παρηγορήτισσας στην Άρτα

Στον ναό Παναγίας Παρηγορήτισσας Άρτας, σε τοιχογραφία με θέμα την εξομολόγηση, που βρίσκεται στη δυτική όψη του τοίχου που φράσει τη βόρεια πτέρυγα του περιστώου του ναού, υπάρχουν χαράγματα με παραστάσεις ανθρώπινων μορφών. Τα χαράγματα βρίσκονται στο κατώτερο μέρος της τοιχογραφίας, σε καστανό κάμπο, όπου δεν υπήρχε μέρος της ζωγραφικής παράστασης, και καταλαμβάνει έναν χώρο διαστάσεων περίπου 0,4×0,2μ. Εικονίζονται συνολικά έξι μορφές, που φαίνεται να κινούνται προς τα δεξιά. Η χάραξη είναι άτεχνη και πλατιά, οι ανθρώπινες μορφές έχουν αποδοθεί αδρά και σχηματικά —τα σώματα ως απλά γεωμετρικά σχήματα (παραλληλόγραμμα και τρίγωνα) και οι κεφαλές ως κύκλοι. Τέλος από τα άκρα των μορφών διακρίνονται με σαφήνεια μόνο τα πόδια (στις δύο πρώτες από δεξιά μορφές).
Αναλυτικά, από δεξιά προς αριστερά διακρίνονται οι παρακάτω μορφές:η πρώτη μορφή είναι η μεγαλύτερη της παράστασης, σχεδόν διπλάσια από τις υπόλοιπες. Το σώμα είναι τριγωνικό με κάθετες γραμμές εσωτερικά και φαίνεται πως καλύπτεται με ένα ποδήρες ένδυμα. Από τη βάση της κεφαλής ξεκινούν δύο γραμμές που κατευθύνονται προς τα πάνω. Η μορφή αυτή φαίνεται επίσης πως φέρει ένα τετράγωνο κάλυμμα κεφαλής.
Πίσω από την πρώτη μορφή,στην επόμενη, το σώμα της έχει αποδοθεί διμερές, ένα τετράγωνο το στήθος και ένα τρίγωνο για τα πόδια μέχρι τα γόνατα. Το κεφάλι είναι στρογγυλό και διακρίνεται καθαρά ένα μειδίαμα. Από το σώμα εκφύονται δύο γραμμές, χέρια ή όπλα, που κατευθύνονται προς τα δεξιά, προς την πρώτη μορφή.
Ακολουθούν τέσσερις ακόμη μικρότερες, μορφές που ομοιάζουν προς τη δεύτερη μορφή της παράστασης, με την οποία φαίνεται ότι αποτελούν μια ομάδα, αλλά έχουν αποδοθεί ακόμη αμελέστερα. Στη μια διακρίνεται παρόμοια τριγωνική απόδοση του κάτω μέρους του σώματος και σε μιαν άλλη ένα σταυρόσχημο κόσμημα πάνω από το κεφάλι.
Σε επίπεδο ερμηνείας φαίνεται ότι οι πέντε μικρότερες μορφές βρίσκονται σε αντιπαράσταση με τη μεγάλη, στην αρχή της παράστασης. Η μορφή αυτή, λόγω των διαστάσεων, του ποδήρους ενδύματος και του καλύμματος που φέρει, μπορεί να θεωρηθεί ότι είναι εκπρόσωπος κάποιας αρχής. Επιπλέον, τα ανασηκωμένα χέρια μπορεί να αποδίδουν κάποια έκφραση παράδοσης ή ανησυχίας, σε αντιδιαστολή με τη μορφή που τον ακολουθεί, η οποία δείχνει σαφώς ικανοποιημένη και τείνει επιπλέον, ενδεχομένως απειλητικά, τα χέρια (ή όπλα) προς το μέρος του.
Συμπερασματικά, η παράσταση μπορεί να απεικονίζει μια πενταμελή ομάδα, η οποία οδηγεί στην αιχμαλωσία ή καταδιώκει έναν μεγαλόσχημο και δυνατό αξιωματούχο που έχει αποδεχθεί την ήττα του. Εάν δεχθούμε ότι η μορφή που οδηγεί τις μικρές φιγούρες είναι ένας φουστανελοφόρος αγωνιστής, μπορεί να υποτεθεί πως η εν λόγω εγχάρακτη παράσταση, που χωροθετήθηκε επιπλέον με σεβασμό προς το θέμα της αγιολογικής παράστασης, απαθανάτισε κάποια περίσταση, κατά την οποία έλληνες επαναστάτες κατήγαγαν μια σημαντική νίκη εναντίον των Οθωμανών. Είναι πιθανόνεπίσης, η εν λόγω παράσταση να αποτελεί ένα είδος παραστατικής παράκλησης ή προσευχής για την ευόδωση κάποιας συγκεκριμένης προσπάθειας. Ενδεχομένως δε να μην ισχύει κάτι από τα παραπάνω.
Είναι άγνωστο εάν οι εγχάρακτες αυτές μορφές σχετίζονται με το γεγονός ότι η Παρηγορήτισσα σε κάποιες περιπτώσεις, και συγκεκριμένα κατά τα γεγονότα του 1821,χρησιμοποιήθηκε από τον τούρκικο στρατό ως προμαχώνας

Βαρβάρα Παπαδοπούλου, Δρ αρχαιολόγος, προϊσταμένη ΕΦΑ Άρτας