Επιγραφές περιηγητών στον ναό του Ποσειδώνα στο Σούνιο

Στις πρωιμότερες τέτοιες επιγραφές συγκαταλέγεται αυτή του ̕Ονησίμου, που σώζεται ακέραια στη νότια παραστάδα του προδόμου του ναού (IG II/III3 3, 2 [13232]) (εικ. 1, 2). Η επιγραφή έχει χαραχθεί έκκεντρα, στο κάτω αριστερό τμήμα της ορθογώνιας επιφάνειας της λιθοπλίνθου, που έχει διαστάσεις (ύψοςxμήκος) 60×92,5 εκ. Είναι χαραγμένη στην πρώτη λιθόπλινθο πάνω από τον ορθοστάτη της παραστάδας, και καταλαμβάνει το μεγαλύτερο τμήμα της ανατολικής της όψης. Το κείμενο της επιγραφής αρθρώνεται σε τέσσερις στίχους. Τα γράμματα είναι αμελώς χαραγμένα. Το ύψος τους ποικίλει από 3-7 εκ. και το πλάτος τους από 2-11 εκ. Χρονολογείται στους ύστερους ρωμαϊκούς αυτοκρατορικούς χρόνους.

Αναφέρει τα εξής:
̕Ὀνήσιμος
̕ἐμνήσθη
τη̃ς̕ ἀδελφη̃ς
χρηστη̃ς ή (Χρήστης)
Ο Ονήσιμος, επισκέπτης του ναού, μνημονεύει την αδελφή του. Η λέξη ΧΡΗΣΤΗ, που αναφέρεται σε αυτήν, μπορεί να αναγνωσθεί ως «χρηστή», προσδίδοντάς της τον χαρακτηρισμό της ευήθους. Πρόκειται για ένα επίθετο που χαρακτηρίζει συχνά τους νεκρούς στις επιτάφιες επιγραφές – στην Αττική εμφανίζεται ήδη από τον 4ο αι. π.Χ., και αργότερα σε επιγραφές πολλών άλλων ελληνικών περιοχών –, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι αποτελεί μόνο μεταθανάτιο χαρακτηρισμό. Αν διαβαστεί ως «Χρήστη» πρόκειται για το όνομα της αδελφής του Ονησίμου. Το όνομα Χρήστη συναντάται σε αττικές επιγραφές των ρωμαϊκών χρόνων (IG II/III2 3, 2 [10464,4], IG II/III2 3, 2 [8412], IG II2 1046.4).
Στη βόρεια παραστάδα του προδόμου του ναού του Ποσειδώνα, στην πρώτη λιθόπλινθο πάνω από τον ορθοστάτη, στο κατώτερο τμήμα της ανατολικής της όψης είναι χαραγμένο το όνομα Byron, με αγγλικούς, καλλιγραφικούς χαρακτήρες (εικ. 3, 4). Το αρχικό κεφαλαίο γράμμα έχει ύψος 2,8 εκ. και πλάτος 2 εκ. Τα λοιπά πεζά γράμματα του ονόματος έχουν όλα ύψος 2 εκ. και πλάτος που κυμαίνεται από 1,5 έως 4 εκ.
Το όνομα ταυτίζεται με αυτό του George Gordon Byron, του διάσημου άγγλου φιλέλληνα, ρομαντικού ποιητή του 19ου αι., υποστηρικτή της αυτοδιάθεσης των λαών και μίας από τις πιο αναγνωρίσιμες μορφές της Ελληνικής Επανάστασης του 1821. Ο λόρδος Βύρωνας, όπως είναι γνωστός, επισκέφτηκε στο διάστημα 1810-11 διάφορες περιοχές της Αττικής, μεταξύ των οποίων και το Σούνιο (δύο φορές), στο οποίο αναφέρεται σε τρία από τα ποιήματά του: «Το Προσκύνημα του Τσάιλντ Χάρολντ» (μετάφραση Μαρία Ι. Κεσίση-Κ.Σπανός, Αθήνα, 1977), «Δον Ζουάν» (μετάφραση Μαρία Ι. Κεσίση, Αθήνα, 1987), «Γκιαούρ» (μετάφραση Αικατερίνη Κ. Δοσίου, επιμέλεια Ευγενία Κεφαλληναίου. Αθήνα, 1997)
Δεν είναι όμως βέβαιο ότι χάραξε ο ίδιος το όνομά του πάνω στην παραστάδα του ναού του Ποσειδώνα.

Ελένη Ασημάκου, αρχαιολόγος, ΕΦΑ Ανατολικής Αττικής