Χρονολόγηση μνημείου: τέλη 13ου αι.
Προέλευση: Ναός Παναγίας Παρηγορήτισσας, Άρτα
Περιγραφή
Ο ναός της Παναγίας Παρηγορήτισσας αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα μνημεία των υστεροβυζαντινών χρόνων στην Ήπειρο, με πρωτότυπο αρχιτεκτονικό σχέδιο και πλούσιο ψηφιδωτό διάκοσμο. Παλαιότερα υπήρξε το καθολικό μεγάλου μοναστηριού. Η σημερινή του μορφή, που χρονολογείται στα τέλη του 13ου αι., αποδίδεται σε επισκευαστικές εργασίες, οι οποίες έγιναν από τον Νικηφόρο Α΄ Κομνηνό Δούκα και τη σύζυγό του Άννα Παλαιολογίνα, σύμφωνα με την κτητορική επιγραφή.
Σε επίθημα κιονοκράνου στον κίονα της νότιας πλευράς του γυναικωνίτη υπάρχει η επιγραφή:
ἦλθ(εν) ἐνταῦθα ὁ παναγιώτατος π(ατ)ριάρχης κῦρ Ἱερεμίας
ἐν τῷ ζλη έτος μηνὶ Ἰουλλί(ῳ) καὶ ἐποίησεν ἁγιασμόν.
Η επιγραφή αποδίδεται σε δύο στίχους με μαύρη μελάνη και καλλιγραφική γραφή. Η χρονολογία ζλη=7038 αντιστοιχεί στο έτος 1530.
Παρατηρήσεις
Η επιγραφή αποτελεί ενδιαφέρουσα μαρτυρία της επίσκεψης του Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Ιερεμία Α΄ (1522-1545) στον ναό το 1530, όπου και πραγματοποίησε αγιασμό. Ο Πατριάρχης Ιερεμίας καταγόταν από τη Ζίτσα, οικισμό κοντά στα Ιωάννινα. Την εποχή αυτή η γυναικεία τότε μονή της Παρηγορήτισσας είχε περιέλθει σε ένδεια, γεγονός που οδήγησε τον Ιερεμία να την προσαρτήσει ως μετόχι στη μονή Κάτω Παναγιάς, εκδίδοντας σχετικό πατριαρχικό σιγίλλιο.
Βαρβάρα Ν. Παπαδοπούλου, Δρ αρχαιολόγος,
προϊσταμένη ΕΦΑ Άρτας