Η ακρόπολη της αρχαίας Άμφισσας στο ύψωμα Έλατος προοριζόταν για την επιτήρηση του Κρισαίου πεδίου και του χερσαίου δρόμου που συνέδεε την Πελοπόννησο με τη Θεσσαλία. Τα τμήματα της ακρόπολης που είναι κτισμένα με πολυγωνικό, με ισόδομο τραπεζιόσχημο και με ισόδομο ορθογώνιο σύστημα, ανάγονται στην κλασική και την ελληνιστική περίοδο. Στη διάρκεια των αιώνων το Κάστρο πολιορκήθηκε, κατακτήθηκε, καταστράφηκε και ανoικοδομήθηκε, διαδοχικά από τον Φίλιππο Β’, τους Γαλάτες, τους Ρωμαίους, τους Βούλγαρους, τους Σλάβους, τους Φράγκους, τους Καταλανούς και τους Οθωμανούς, ενώ συνέχισε να χρησιμοποιείται μέχρι και τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο για στρατιωτικούς σκοπούς.
Στο εσωτερικό του Κάστρου διακρίνονται δύο πλατώματα, το νοτιοδυτικό, ή Κάτω πλάτωμα, και το Aκροπύργιο, το ψηλότερο και πιο απόκρημνο τμήμα του. Τα δύο πλατώματα διαχωρίζονται από εγκάρσιο τείχος, όπου παρατηρείται ευρεία χρήση αρχαίου οικοδομικού υλικού. Η είσοδος στο Ακροπύργιο γίνεται από μια χαμηλή πυλίδα στα ανατολικά. Εσωτερικά και εξωτερικά στις παραστάδες της πυλίδας διατηρούνται χαράγματα με τη μορφή σταυρού. Ξεχωρίζουν στην εσωτερική πλευρά της πυλίδας, η απεικόνιση σταυρού πατριαρχικού τύπου και στην εξωτερική ένα άβαθές χάραγμα σχεδόν ισοσκελούς σταυρού (εικ. 1-2).
Ιδιαίτερη μνεία πρέπει να γίνει στην πληθώρα χαραγμάτων που εντοπίζονται στα νεότερα κτίσματα του μνημείου, καθώς και στα φυλάκια που χρησιμοποιήθηκαν από τη φρουρά του Κάστρου κατά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ενώ μέχρι και τα τελευταία χρόνια, πολυάριθμοι επισκέπτες χάρασσαν το όνομα και την ημερομηνία της επίσκεψής τους.
Ανθούλα Τσαρούχα, αρχαιολόγος, ΕΦΑ Φωκίδας