Χρονολόγηση: 3ος-4ος αι. μ.Χ.
Προέλευση: Καλλίπολις (Αιτωλία)
Διαστάσεις: διάμετρος: 24 εκ., ύψος: 3,7 εκ.
Περιγραφή
Σχεδόν το ήμισυ ερυθροβαφούς πινακίου. Στον πυθμένα του αγγείου εγχάρακτο όνομα:
Ἀ̣γαπητ[οῦ] (εικ. 1)
Παρατηρήσεις
Η ιστορία της Καλλιπόλεως είναι άμεσα συνυφασμένη με τη θέση στην οποία αναπτύχθηκε. Στις ανατολικές παρυφές της Αιτωλίας, σε μια πλαγιά του όρους Βελούχοβο, στις όχθες του ποταμού Δάφνου (σημ. Μόρνος), και σε ένα από τα ομαλά περάσματα από την Κεντρική Ελλάδα προς τη Φωκίδα, η πόλη γνώρισε επάλληλες καταστροφές κατά τη μακραίωνη ιστορία της. Η πρώτη καταστροφή, η οποία οφείλεται στους Γαλάτες το 279 π.Χ., συνέβαλε στην ίδρυση μιας πόλης με ισχυρή οχύρωση, η οποία εξελίχθηκε σε κραταιό κέντρο του Αιτωλικού Κοινού, από τα μέσα του ίδιου αιώνα. Κατά την τρίτη δεκαετία του 2ου αι. π.Χ. εμφύλιες διενέξεις φαίνεται ότι προκάλεσαν βίαιες συγκρούσεις και τελικώς την εγκατάλειψη της πόλης. Τα αρχαιολογικά δεδομένα υποδεικνύουν ότι μία νέα καταστροφή συνέβη κατά το 268 μ.Χ., όταν οι Έρουλοι, καταδιωκόμενοι από τον στρατό του Γαλλιηνού, διήλθαν από τη Στερεά Ελλάδα προς τη Μακεδονία, έως τον ποταμό Νέστο, όπου ηττήθηκαν. Η ζωή συνεχίστηκε σε κάποιες νησίδες μέσα στην πόλη, μεγάλα τμήματα της οποίας θα πρέπει να έμειναν σωροί ερειπίων. Κατά τους κατοπινούς αιώνες, η κατοίκηση συρρικνώθηκε στην κορυφή του Βελούχοβου. Αυτό το τελευταίο τμήμα είναι το μόνο που παρέμεινε ορατό, όταν, μετά τη χωροθέτηση της τεχνητής λίμνης του Μόρνου, μεγάλο τμήμα από τις οικιστικές ζώνες, τα δημόσια οικοδομήματα και τα νεκροταφεία των ελληνιστικών και αυτοκρατορικών χρόνων βρέθηκαν κάτω από τη στάθμη των νερών.
Η αρχαιολογική έρευνα κατά την δεκαετία του 1970 στην Καλλίπολη αποκάλυψε τμήματα του οικισμού των ελληνιστικών και των αυτοκρατορικών χρόνων, αλλά και κάποια από τα δημόσια οικοδομήματα, μεταξύ των οποίων και δύο βαλανεία, τα οποία μάλλον οικοδομήθηκαν κατά τον 2ο αι. μ.Χ. Πλέον, ιδιαίτερα ευρήματα από τους συγκεκριμένους χώρους είναι τα προσωπικά αντικείμενα των επισκεπτών. Σε έναν από αυτούς πιθανότατα ανήκε το αποσπασματικά σωζόμενο ερυθροβαφές πινάκιο. Το όνομα Ἀγαπητός δεν είναι άγνωστο στη νότια ηπειρωτική χώρα και την ασιατική ακτή κατά τους πρώιμους αυτοκρατορικούς χρόνους.
Νικόλαος Πετρόχειλος, ΕΦΑ Φωκίδας