Χαράγματα επιδαπέδιου παιχνιδιού (Rota) των ρωμαϊκών χρόνων στον αρχαιολογικό χώρο της Ελευσίνας

Χαραγμένος κύκλος, ο οποίος, με τις τέσσερις συμμετρικές χαραγμένες διαμέτρους, χωρίζεται σε οκτώ τμήματα, ενώ το κέντρο του κύκλου αποτελεί το ένατο τμήμα. Το παιχνίδι παίζεται με δύο παίκτες. Οι «σταθμοί» (θέσεις) είναι τα οκτώ σημεία, στα οποία οι ακτίνες του κύκλου ακουμπούν στην περιφέρεια του, και το κέντρο του κύκλου, σύνολο εννέα. Ο κάθε παίκτης έχει τρία πιόνια, που έχουν διαφορετικό χρώμα ή σχήμα από εκείνα του αντιπάλου. Νικητής του παιχνιδιού είναι αυτός που θα καταφέρει πρώτος να τοποθετήσει και τα τρία πιόνια του σε ευθεία γραμμή, στο κέντρο του κύκλου και στα δύο άκρα της ίδιας διαμέτρου.

Η έναρξη του παιχνιδιού γίνεται με κλήρωση και ο νικητής της κλήρωσης τοποθετεί ένα πιόνι σε «σταθμό» της επιλογής του, πιθανότατα στο κέντρο για να αναπτύξει τη στρατηγική του. Ο αντίπαλος τοποθετεί στη συνέχεια το δικό του πιόνι σε κάποιον από τους υπόλοιπους «σταθμούς» και έτσι, εναλλάξ, γίνεται η τοποθέτηση μέχρι να καλυφθούν όλες οι θέσεις. Ο πρώτος παίκτης στη συνέχεια μετακινεί ένα από τα πιόνια του σε γειτονικό ελεύθερο σταθμό, ο αντίπαλός του κινείται ομοίως, και έτσι εναλλάσσονται οι κινήσεις μέχρι να ευθυγραμμιστούν τα τρία ίδια πιόνια κάποιου παίκτη. Δύο πιόνια δεν μπορούν να καταλαμβάνουν τον ίδιο «σταθμό». Δεν επιτρέπεται το «πιάσιμο» στο πιόνι, ούτε η προσπέραση σταθμών, και οι παίκτες δεν μπορούν να αρνηθούν να κάνουν κίνηση, όταν έλθει η σειρά τους. Πρόκειται για ένα παιχνίδι στρατηγικής κινήσεων, καθώς δεν υπάρχουν ζάρια.

Τα περισσότερα χαράγματα του επιδαπέδιου αυτού παιχνιδιού έχουν εντοπισθεί στις βαθμίδες (σκαλιά) της κλίμακας των Μεγάλων Προπυλαίων, ενώ υπάρχουν και κάποια στην πλακόστρωση του δαπέδου της εισόδου μεταξύ των δύο πλαϊνών στοών.

Η διάμετρος των χαραγμένων κύκλων κυμαίνεται από 47 έως 65 εκ. στους μεγαλύτερους και από 14 έως 25 εκ. στους μικρότερους και είναι όλοι άτεχνα φτιαγμένοι με το χέρι.

Το γεγονός ότι η παρουσία τους περιορίζεται στην είσοδο του ελευσινιακού ιερού σημαίνει ότι το σημείο αυτό αποτελούσε, στους ρωμαϊκούς χρόνους, έναν χώρο κοινωνικών συναναστροφών, χαλάρωσης και αναψυχής για τους προσκυνητές, πριν από την είσοδό τους στο κυρίως ιερό για την τέλεση των Ελευσινίων Μυστηρίων.

 

Ευσταθία Ανέστη, αρχαιολόγος, ΕΦΑ Δυτικής Αττικής