Στη βυζαντινή εφυαλωμένη κεραμική της Αργολίδας χαράγματα εντοπίζονται κατ’ εξοχήν στο εσωτερικό της βάσης των ανοιχτών αγγείων, ενίοτε και στην εξωτερική επιφάνεια των τοιχωμάτων τους, σε αντίθεση με τις επιγραφές που καταλαμβάνουν την εσωτερική (κύρια) επιφάνεια των ανοιχτών αγγείων. Στην πλειονότητά τους φαίνεται ότι είχαν χαραχτεί από τους χρήστες τους, όχι κατ’ ανάγκην τους αρχικούς, και γι’ αυτό συνήθως χαρακτηρίζονται από προχειρότητα.
Στο έως τώρα καταγεγραμμένο υλικό της Αργολίδας, τα χαράγματα δεν αριθμούν πολλά παραδείγματα, σίγουρα όμως είναι πολύ περισσότερα από τις επιγραφές. Στην πλειονότητά τους έχουν εντοπιστεί σε κεραμικά του 12ου-13ου αι., σε κατηγορίες όπως η γραπτή με λευκό επίχρισμα (Slip Painted Ware / Light on Dark) (εικ. 1-2), η λεπτεγχάρακτη (Fine Sgraffito Ware) (εικ. 3) και η επιπεδόγλυφη κεραμική (Champlevé Ware) (εικ. 4). Δεν λείπουν βέβαια και οι περιπτώσεις οψιμότερων δειγμάτων, ιδίως στην ύστερη εγχάρακτη κεραμική (Late Sgraffito Ware).
Γενικά, η εύρεση χαραγμάτων σε εφυαλωμένα κεραμικά που φέρουν διακοσμήσεις δεν προκαλεί εντύπωση, γιατί το συγκεκριμένο είδος κεραμικής, ιδίως ως τα τέλη του 12ου – αρχές του 13ου αι., αποτελούσε ένα περιζήτητο απόκτημα, το οποίο, ακόμα και όταν είχε αχρηστευτεί η αρχική του χρήση, συνέχιζε να έχει αξία ως προσωπικό συλλεκτικό αντικείμενο.
Ως προς το θεματολόγιο των χαραγμάτων, συχνά απαντά το σύμβολο του σταυρού (εικ. 4) και τα μεμονωμένα γράμματα (Χ, Λ κ.ά.) (εικ. 3). Σε δύο αγγεία, που χρονολογούνται στα μέσα – γ΄ τέταρτο του 12ου αι. και ανήκουν στη γραπτή με λευκό επίχρισμα κεραμική, έχουν χαραχτεί περισσότερα γράμματα
DϠNH[;]
ΧΡ/ΝΝ[;]
Δεν αποκλείεται τα συγκεκριμένα γράμματα να αντιστοιχούν σε αριθμούς, οι οποίοι με τη σειρά τους ενδέχεται να είχαν μαγικό συμβολισμό.
Αναστασία Βασιλείου, αρχαιολόγος, ΕΦΑ Αργολίδας