1. Σταυρός που έχει χαραχθεί σε ανάγλυφη προτομή αυτοκράτορα μέσα σε μετάλλιο (imagoclipeata), η οποία διακοσμούσε το τύμπανο του αετώματος της βόρειας πρόσοψης του κτηρίου των Μεγάλων Προπυλαίων. O αυτοκράτορας, που έχει ταυτιστεί με τον Μάρκο Αυρήλιο, φορά στρατιωτικό θώρακα και έχει ριγμένο στον αριστερό ώμο το paludamentum. Στο κέντρο του θώρακα υπάρχει ένα αρκετά κατεστραμμένο γοργόνειο, πάνω στο οποίο έχει χαραχθεί ένας μεγάλος άτεχνος ανισοσκελής σταυρός με πεπλατυσμένες κεραίες, μήκους 42 εκ. και πλάτους 33 εκ.
2. Το σημείο του σταυρού έχει χαραχθεί, επίσης, στη μία από τις δύο μεγάλες μαρμάρινες σχηματοποιημένες δάδες, η οποία βρίσκεται σήμερα στο εσωτερικό του αρχαιολογικού μουσείου της Ελευσίνας και αποτελούσε ανάθημα στη θεά Δήμητρα και στην κόρη της, την Περσεφόνη, από κάποιον επιφανή μύστη. Ο χαραγμένος σταυρός είναι ανισοσκελής, με μήκος 18 εκ. και πλάτος 12 εκ. και έχει πεπλατυσμένες κεραίες, στοιχείο που τον χρονολογεί στα πρώτα χριστιανικά χρόνια.
Τα ανωτέρω χαράγματα αποτελούν σημαντικούς μάρτυρες για την ιστορία του ελευσινιακού ιερού στα χρόνια της ύστερης αρχαιότητας και κυρίως στα πρώτα χριστιανικά χρόνια. Γνωρίζουμε πως το 435 μ.Χ., ο χριστιανός αυτοκράτορας Θεοδόσιος Β΄ εξέδωσε διάταγμα, σύμφωνα με το οποίο επέτρεπε και προέτρεπε τη χάραξη σταυρών και άλλων χριστιανικών συμβόλων στα αρχιτεκτονικά μέλη των αρχαίων οικοδομημάτων και στα αρχαία γλυπτά σε όλη την επικράτεια.
Στο πλαίσιο αυτό και στην προσπάθειά τους οι πρώτοι χριστιανοί της Ελευσίνας να «καθαγιάσουν» τον χώρο, όπου για αιώνες τελούνταν τα Ελευσίνια Μυστήρια, και να απομακρύνουν τα ειδωλολατρικά πνεύματα (παγανά), που πίστευαν ότι κατοικούν μέσα στα αρχιτεκτονικά μέλη των αρχαίων κτηρίων, χάραξαν χριστιανικά σύμβολα σε αρχιτεκτονικά μέλη και γλυπτά του ερειπωμένου πλέον ιερού, το οποίο, με την επικράτηση της νέας θρησκείας, έπαψε να λειτουργεί.
Ευσταθία Ανέστη, αρχαιολόγος, ΕΦΑ Δυτικής Αττικής