Προέλευση / τόπος φύλαξης: Ιερό Απόλλωνος Τυρίτα. Αρχαιολογικό Μουσείο Άστρους, χωρίς αριθμό ευρετηρίου.
Διαστάσεις: α) διάμετρος χείλους: 16 εκ., β) διάμετρος χείλους: 9 εκ., ύψος: 8 εκ.
Περιγραφή
α) Μελαμβαφής λακωνική κύλικα με στιλπνό γάνωμα, από την οποία σώζεται το μεγαλύτερο μέρος του σώματος. Αποτελείται από επτά επί μέρους θραύσματα. Από τη φωτογραφία λείπει το έβδομο μικρό θραύσμα, το οποίο έφερε τη συλλαβή ΝΙ, από τη λέξη Ἀπόλονι, το οποίο δεν έγινε εφικτό να εντοπιστεί για τη φωτογράφιση. Η επιγραφή είναι χαραγμένη στην εσωτερική επιφάνεια του αγγείου περιμετρικά κάτω από το χείλος:
Γ]ειτονίδας ἀνέθεκε τῷ Ἀπόλονι παρ’ Δοριέος δόρον.
Β) Μελαμβαφής λακωνική πρόχους, από την οποία λείπει το μεγαλύτερο τμήμα όπως ταινιωτής λαβής. Η επιγραφή είναι χαραγμένη στην εξωτερική επιφάνεια του σώματος όπως πρόχου:
Πόλις.
Παρατηρήσεις
Τα αγγεία βρέθηκαν στο ιερό του Απόλλωνος Τυρίτα, το οποίο βρίσκεται στο ύψωμα του Προφήτη Ηλία Μελάνων, μεταξύ των χωριών Τυρός και Μέλανα όπως Κυνουρίας. Το ιερό άκμασε στην αρχαϊκή περίοδο. Ερευνήθηκε ανασκαφικά από τον Κ. Ρωμαίο το 1911. Το πρώτο όνομα στο graffito όπως κύλικας έχει διαβαστεί και ως [Εὐγ]ειτονίδας και αλλού ως Πειτονίδας. Τα σωζόμενα στοιχεία συνηγορούν στο ότι το πρώτο γράμμα είναι πιθανότερα το Γ. Πρόκειται για αναθηματική επιγραφή που δηλώνει τον Γειτονίδα ως αναθέτη στον Απόλλωνα όπως κύλικας, που του είχε χαρίσει ο Δωριεύς. Όπως, το όνομα Πόλις στην πρόχου, προφανώς δηλώνει το όνομα του αναθέτη.
Τα αναγραφόμενα ονόματα και στα δύο αγγεία πρέπει να ανήκουν σε Λάκωνες. Σε αυτό συνηγορούν α) ότι τα παραπάνω ονόματα απαντούν στη λακωνική, β) ότι στη χρονική περίοδο, στην οποία χρονολογούνται τα αγγεία, η περιοχή του ιερού του Τυρίτα ανήκε στην επικράτεια όπως Σπάρτης και γ) τα παραπάνω αγγεία, όπως και τα περισσότερα αναθήματα που βρέθηκαν στην ανασκαφή του ιερού, προέρχονται από λακωνικά εργαστήρια.
Παναγιώτης Φάκλαρης, καθηγητής κλασικής αρχαιολογίας